Sıkça Sorulan Sorular Dosya Destek Merkezi Duyurular Uzaktan Destek Programı

TRABİS .tr Ağ Bilgi Sistemi

Ülkemizde “.tr” uzantılı alan adlarının yönetimi 1990 yılından bu yana Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesinde faaliyet gösteren Nic.tr tarafından yürütülmektedir. 10.11.2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ile internet alan adlarının tahsisini yapacak kurum veya kuruluşun tespiti ile alan adı yönetimine ilişkin usul ve esasların Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (Bakanlık) tarafından belirleneceği düzenlenmiş, söz konusu hükme istinaden Bakanlık tarafından hazırlanan “İnternet Alan Adları Yönetmeliği” 07.11.2010 tarihli ve 27752 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik ile “.tr” uzantılı alan adlarının tahsisine ilişkin iş ve işlemlerin yürütülmesi yetkisi ve görevi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna (BTK) verilmiştir

Gelinen noktada TRABİS’in dünya standartlarında hizmet sunabilmesi için gerekli teknik geliştirmeler tamamlandı ve sistemlerin güvenlik kontrolleri gerçekleşti. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda yeni dönemin hazırlık çalışmaları BTK bünyesinde koordineli şekilde devam etti ve 14.09.2022 tarihinde yeni sistem sorunsuz şekilde çalışmaya başladı.

TRABİS Nedir?

Nic.TR sisteminin kapatılması sonrasında “.tr” uzantılı alan adları için yeni bir sistem oluşturulmuştur ve bu sistem TRABİS şeklinde adlandırılmıştır. TRABİS “.tr Ağ Bilgi Sistemi” anlamına gelmektedir. Bu sistem içerisinde “.tr” uzantılı internet alan adı sisteminin ve buna ait merkezi veritabanının işletilmesine, rehberin oluşturulmasına, güncellenmesine ve rehberlik hizmetinin sunulmasına ve alan adı başvuru işlemlerinin gerçek zamanlı olarak yapılmasına imkân veren, tüm bu faaliyetlerin güvenli ve iş sürekliliğini sağlayacak şekilde gerçekleştirildiği sistemdir.

Yönetimi BTK tarafından gerçekleştirilen ve TRABİS olarak adlandırılan bu sistem, son kullanıcıya yani kayıt gerçekleştirmek isteyen domain sahiplerine doğrudan bir hizmet vermediğinden dolayı “.tr” uzantılı alan adlarında istediğiniz işlemler açısından akredite almış kayıt kuruluşları işlem yapabilmektedir.

İSİMKAYİT (isimkayit.com) akredite almış bir TRABİS Kayıt Kuruluşudur.)

TRABİS'in Devreye Alınmasıyla Neler Değişti?

TRABİS, 14 Eylül 2022 tarihinde devreye girdi. İlgili mevzuatta daha önce yürürlüğe girmemiş maddeler de TRABİS ile birlikte yürürlüğe girdi. Ortaya çıkan değişimleri kısaca ifade etmek gerekirse;

.com.tr, .net.tr, .org.tr uzantılı alan adlarının tahsisi artık “ilk gelen alır” ilkesine göre gerçekleşecek. Tahsislerde zaman açısından öncelikli başvuru sırası belirleyici olacak. Daha önce resmi belge gerektiren bu alan adı uzantılarının satışı artık belgesiz olarak gerçekleşecek. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda bu değişim, en önemli değişim olarak kayıtlara geçti.
Alan adı uzantısı için belge ibrazı zorunluluğu .gov.tr, .edu.tr, .bel.tr, .k12.tr, .av.tr, .dr.tr, .pol.tr, .tsk.tr ve .kep.tr alan adlarıyla sınırlı olacak. Diğer uzantılar için belge ibrazı artık gerekmeyecek. Yani markanız ve ticari işletmeleriniz için belgesiz com.tr alan adı alabilmektesiniz.

isimsoyisim.com.tr şeklindeki alan adları için kimlik ibrazı gerekiyorken artık kimlik ibrazı şartı yok.
Bu değişimlerin bir sonucu olarak .tr uzantılı gerçek tahsis sayısının yakın dönemde hızla artacağını tahmin edebiliriz. Alan adı tahsisinin uygun olmaması durumunda ise ödeme tutarının iadesi gerçekleşecek.
.tr uzantılı alan adları uyuşmazlıkları için mahkemelere alternatif bir uyuşmazlık çözüm mekanizması oluştu. Böylelikle uyuşmazlıkların daha kısa sürede çözüme ulaşması mümkün.
Eski sistemde .tr uzantılı alan adı kullanıcısı yenileme yapmadığında 3 aylık süreçte kullanımı duruyordu. Bu süre içinde ödeme yapması durumunda kullanım hakkı devam ediyordu. Yeni sistemde ise 2 ay üst üste ödeme yapmayan kullanıcının hakları durduruluyor. Ödemenin gerçekleşmemesi durumunda alan adı tahsise çıkıyor. Ancak 1 ay boyunca yeni satın alım talebi gerçekleşmiyor.
Eski sistemde .tr alan adı kaydını yapanların bilgileri veritabanında kayıt altına alınmıyordu. TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları bu konuda da yeni bir düzenleme getirdi. Alan adı kaydını yapanların bilgileri TRABİS sisteminde artık kayıt altına alınıyor.
Eski sistemde .tr uzantılı alan adı kullanıcılarının alan adı satışı ve devri yasaktı. Oysa TRABİS ile birlikte .tr uzantılı alan adı satışları konusunda üç yıl sonra bu tür işlemleri yapmak mümkün olacak.

TRABİS'in devreye girmesiyle bu değişikliklere ek olarak farklı tanımlar ve kısalmalar da kullanılmaya başlamıştır.

BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) : Türkiye’de telekomünikasyon sektörünü düzenleyip denetleyen kurumdur. BTK, gerekli gördüğü düzenlemeleri yapmaya, mevzuatlar çerçevesinde Kayıt Kuruluşları ve UÇHS’leri denetlemeye, Kayıt Kuruluşu ve UÇHS faaliyetlerine son vermek dahil gerekli idari yaptırımları uygulamaya yetkilidir.

İAA (İnternet Alan Adı ) : İnternet üzerinde bulunan bilgisayar veya internet sitelerinin adresini belirlemek için kullanılan internet protokol adresini tanımlayan adlardır.

KK (Kayıt Kuruluşu) : Başvuru, yenileme, iptal gibi alan adlarıyla ilgili işlemlerin yapılmasına aracılık eden taraftır. İSİMKAYIT (isimkayit.com), TRABİS akreditasyonunu tamamlamış bir kayıt kuruluşudur.

TAKIL (Tahsise Kısıtlı Adlar Listesi) : Çeşitli sebeplerle (tarihi, kültürel özellikte veya halka mal olmuş değerler vb.) kayıt otoritesi tarafından tahsisi kısıtlanmış ve başvuru sırasında belge talep edilecek alan adları listesidir.

TAKAL (Tahsise Kapalı Adlar Listesi) : Mevzuata, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı olma gibi sebeplerle kayıt otoritesi tarafından tahsisine izin verilmeyen alan adları listesidir.

UÇHS (Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcısı) : İnternet Alan Adları Yönetmeliğinin 23’üncü maddesine göre uyuşmazlık çözüm mekanizmasının (UÇM) işletilmesine ilişkin usul ve esasların BTK tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede BTK tarafından hazırlanan ve internet alan adları ile ilgili UÇM’nin işletilmesine, UÇHS’lerin belirlenmesine ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasları düzenleyen İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı 11.08.2021 tarihinde yayımlanarak görüşler alınmış ve 30.12.2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

BTK tarafından faaliyet belgesi verilmiş Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcılar aşağıda yer almaktadır:

Feragat İşlemi : Alan adı sahibinin, alan adının süresi dolmadan kullanıma son vermek istemesi durumunda feragat işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem ile alan adı sahibi, ilgili alan adının silinmesi işlemini talep ederek her türlü hakkından feragat etmiş olur.

İptal İşlemi : Alan adı sahibi ve İSİMKAYIT bilgilendirilerek, alan adı tahsisi TRABİS vasıtası ile iptal edilebilecektir. Bir alan adının iptal edilmesi için aşağıdaki durumların bir ya da bir kaçının oluşmuş olması gerekmektedir.

Alan adı sahibinin verdiği bilgilerin tam veya doğru olmadığının tespit edilmesi,
Alan adının Tahsise Kapalı Adlar Listesi’ne (TAKAL) alınması,
Alan adı tahsisinin iptaline yönelik mahkeme kararının bulunması,
BTK tarafından belirlenecek idari bir sebep bulunması,
UÇHS tarafından BTK’ya iletilen hakem ya da hakem heyetinin kararının bulunması ve uygulanması için BTK tarafından belirlenen şartların mevcut olması gerekmektedir.
Belgeli tahsis edilen alt alan adları için başvuru esnasında sunulan bilgi ve/veya belgelerin geçerliliğinin yitirdiğinin tespit edilmesi.

Yenileme İşlemi : Mevcut bir alan adının, ödeme işlemi yapılarak sahipliğinin devam ettirilmesi işlemidir.

İSİMKAYIT, alan adının tahsis süresinin bitmesine asgari üç ay (3 ay) kala, alan adı sahibini/ panel sahibini e-posta yolu ile bilgilendirir. Alan adı sahibinden yenileme işlemini gerçekleştirmesi talep edilir.

Devir ve Satış İşlemi : Gerçek kişilerin ölüm, gaiplik, gaiplik karinesi (öldüğü kesin olarak düşünülen kayıp veya cesedi bulunamamış kişi) gibi durumlarda alan adı yasal mirasçılara devredilir.

Satılan veya devredilen alan adının kullanım süresi değişmez.

Tüzel kişiler , alan adını birleşme ve devralma gibi sebeplerle devredebilir.

Devir talebi için ilgili formun doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurulması gerekir. Gerekli işlemlerin tamamlanması halinde alan adının devri gerçekleştirilir.

Ölüm ve gaiplik karinesi durumları haricinde .tr uzantılı alan adı satış ve devir işlemleri TRABİS'in faaliyete geçmesinden üç yıl sonra yapılabilir.

Transfer İşlemi : “Sorumlu Değişikliği” işlemi olarak adlandırılan ve belge ile yapılan işlemdir. Farklı bir kayıt kuruluşunda bulunan alan adının ,transfer kodu ile İSİMKAYIT'a transfer edilme işlemidir. Aynı şekilde, İSİMKAYIT'da bulunan bir alan adı da transfer kodu kullanılarak farklı bir kayıt kuruşuna transfer edilebilir.

Dondurma İşlemi : İnternet Alan Adları Tebliği’nin 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre internet alan adını dondurma; internet alan adı kaydında yer alan bilgilerin değiştirilmesine, internet alan adının satışına, devrine, feragatine ve Kayıt Kuruluşuna transferine izin verilmeyip yenilenmesine izin verilmesi halini ifade eder.